γράφει ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου
«Indignez-vous!», («Αγανακτήστε!») είναι ο τίτλος του βιβλίου-μανιφέστου του Stéphane Hessel που δημοσιεύτηκε στη Γαλλία τον Οκτώβριο του 2010, με στόχο να αφυπνίσει την πολιτική συνείδηση των Γάλλων για τα σύγχρονα προβλήματα της κοινωνίας και του πλανήτη. Πρόκειται για ένα μικρό βιβλίο, μόλις είκοσι οκτώ σελίδων, γραμμένο απλά, με εφηβικό πάθος, με καθαρή και διεισδυτική πολιτική σκέψη από έναν άνθρωπο 93 ετών σήμερα, μέλος του Εθνικού Συμβουλίου της Αντίστασης στον πόλεμο, εκτοπισμένο στο στρατόπεδο του Buchenwald, κατόπιν Γραμματέα της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών που συνέταξε την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου το 1948, Διπλωμάτη, διανοούμενο και αγωνιστή για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των λαών και πολιτικό με λόγο και παρέμβαση στο χώρο της γαλλικής αριστεράς. Ο Stéphane Hessel προτάθηκε φέτος για το Νόμπελ Ειρήνης.
Αυτό το βιβλίο, που πούλησε μέσα σε λίγους μήνες στην Ευρώπη πάνω από τρία εκατομμύρια αντίτυπα, εξέφρασε, με ένα αδιάψευστα συλλογικό τρόπο τελικά, την αγωνία των πολιτών για την κατάσταση του συγχρόνου κόσμου και της κοινωνίας σε κρίση. Ο Hessel εξομολογείται λέγοντας «93 ετών, είναι, λίγο, ο τελευταίος σταθμός. Το τέλος δεν είναι πια μακριά. Όμως, τι τύχη να μπορώ να θυμίσω αυτό που υπήρξε η βάση της πολιτικής μου στράτευσης (..). Σήμερα έχουμε περισσότερο από ποτέ ανάγκη τις αξίες και τις αρχές της αντίστασης. Πρέπει να επαγρυπνούμε όλοι προκειμένου η κοινωνία μας να παραμείνει τέτοια, ώστε να είμαστε υπερήφανοι για αυτήν: όχι μια κοινωνία των sans-papiers, των απελάσεων, της καχυποψίας εναντίον των μεταναστών· όχι μια κοινωνία όπου αμφισβητούνται οι συντάξεις, τα κεκτημένα της κοινωνικής ασφάλισης….».
Για τον Hessel το κίνητρο και η βάση της αντίστασης ήταν (τότε) «η αγανάκτηση». Ως βετεράνος αγωνιστής καλεί σήμερα τους νέους να ξαναδώσουν ζωή και να διαδώσουν τα ιδανικά και τα ιδεώδη της Αντίστασης. Παροτρύνει τους πολιτικούς, οικονομικούς και πνευματικούς ηγέτες, καθώς και το σύνολο της κοινωνίας να μην ενδώσουν στη δικτατορία των χρηματαγορών που απειλεί τη ειρήνη και τη Δημοκρατία. Τονίζει ότι «το κίνητρο της «αγανάκτησης» είναι πολύτιμο για κάθε πολίτη». Αυτή η «αγανάκτηση» προκαλείται, πλέον, από την όλο και μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ πλουσίων και φτωχών, τη περιβαλλοντική κρίση που μαστίζει τον πλανήτη, την κακομεταχείριση των μεταναστών, και των τσιγγάνων (…) από την επίθεση στα δικαιώματα που εξασφάλισε η Αντίσταση - όπως οι συντάξεις και η κοινωνική ασφάλιση…
Θυμίζει ότι υπάρχει μία διαφορετική αντίληψη για την Ιστορία. Η πρόοδος που δημιούργησε η ελευθερία, ο ανταγωνισμός, η κούρσα του «όλο και περισσότερο», μπορούν να μεταβληθούν σε ένα καταστροφικό ανεμοστρόβιλο. «Η χειρότερη αντίδραση είναι η αδιαφορία», λέει. Απέναντι σε αυτή την αδιαφορία που μεταβάλλει τον πολίτη -θύμα της κρίσης σε θεατή της δικής του κατάστασης, προτείνει τη «συλλογική αγανάκτηση», μία «ειρηνική εξέργεση» για την υπεράσπιση των βασικών και θεμελιωδών κοινωνικών δικαιωμάτων, τονίζοντας ότι «για να είμαστε αποτελεσματικοί, πρέπει, όπως παλιά, να δικτυωθούμε και να δράσουμε συλλογικά. Γι’ αυτό, λοιπόν, αγανακτήστε!».
Η επιλογή του παραπάνω αναγνώσματος δεν είναι τυχαία. Το κίνημα των «Αγανακτισμένων Πολιτών» σε Ισπανία και Ελλάδα, που εξαπλώνεται σιγά- σιγά στην Ευρώπη, είναι ο βλαστός που ξεπετιέται από το σπόρο που έριξε ο Hessel. Φαίνεται ακόμα αδιαμόρφωτο γι’ αυτό και αυθόρμητο, πολιτικό, αλλά με ορατές αποστάσεις από τα κομματικά επιτελεία, αναπτυσσόμενο μέσα από μορφές αυτο-οργάνωσης σε εθνικό επίπεδο, αλλά με το βλέμμα στραμένο προς τους πολίτες της Ευρώπης, βουβό προς το παρόν, αλλά με έκδηλη την «αγανάκτηση». Το κίνημα αυτό «φωνάζει» ότι η φτώχεια, η ανεργία, η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια για το μέλλον, η υποβάθμιση της καθημερινότητας, δηλαδή η χρεοκοπία όχι μόνο των κρατών, αλλά κυρίως της ζωής των πολιτών, δεν είναι δημιούργημα των λαών της Ευρώπης. Είναι αποτέλεσμα των λανθασμένων πολιτικών, της αποξένωσης του πολιτικού από το δημόσιο συμφέρον, της αναγωγής της διαφθοράς σε πρακτική διακυβέρνησης, της ανικανότητας και της αδιαφορίας ορισμένων «ηγεμόνων», είναι, τέλος, αποτέλεσμα μίας «δανεικής ευημερίας» που μεταβλήθηκε βαθμιαία σε «καταστροφικό ανεμοστρόβιλο».
Το κίνημα των «Αγανακτισμένων Πολιτών» παντού στην Ευρώπη ζητάει από τους πολιτικούς και την πολιτική να αλλάξουν, να μην υποκύψουν στους κερδοσκόπους, να μην θυσιάσουν το μέλλον αυτής και των επόμενων γενεών στο βωμό της δικής τους πολιτικής επιβίωσης, να προστατεύσουν τα κοινωνικά δικαιώματα. Απαιτεί συνεννόηση και συνευθύνη των πολιτικών για τη λύση από το σημερινό αδιέξοδο και όχι μόνο για την κρίση. Υπάρχουν πολίτες στην Ισπανία και τη Γαλλία που αισθάνονται την κρίση να βρίσκεται ante portas, τη στιγμή που το ελληνικό πείραμα «διάσωσης» της οικονομίας τους τρομάζει, πλέον, όλο και περισσότερο.
Δεν ξέρω αν το κίνημα των «Αγανακτισμένων Πολιτών» θα έχει το μέλλον που του προδιαγράφουν ορισμένοι. Ξέρω, όμως, ότι αυτή η οικονομική κρίση συνοδεύεται (αν δεν προκλήθηκε) στην Ελλάδα από μία κρίση αξιών, θεσμών και πολιτικής, μία κρίση εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτών και πολιτικής. Διανύουμε μία περίοδο όπου η απονομιμοποίηση των θεσμών, αλλά και του πολιτικού προσωπικού της χώρας είναι έντονη, στα όρια της απαξίωσης. Αυτό πρέπει να αλλάξει μέσα από την αλλαγή της πολιτικής. Από τους πολιτικούς οι πολίτες σήμερα απαιτούν τη συνειδητοποίηση και την ανάληψη της ευθύνης όχι μόνο για τη διαχείριση της παρούσας κατάστασης, αλλά και για το ότι η χώρα περιήλθε σε αυτή την κατάσταση. Η ευθύνη δεν μπορεί να είναι γενική και απρόσωπη, ούτε παραγράφεται στη συλλογική συνείδηση των πολιτών, των οποίων η ζωή καταστρέφεται. Πρέπει να αποδοθεί, έστω και την ύστατη στιγμή, διαφορετικά η αγανάκτηση θα εκραγεί. Η πρόκληση που έρχεται από το μέλλον θα συμπαρασύρει στο διάβα της τα παλιά υλικά…
Η σημερινή -δειλά εμφανιζόμενη- «αγανάκτηση» μπορεί να είναι δημιουργική, αν αφυπνίσει και προκαλέσει πολιτικές λύσεις. Αν ξεπεράσει τη γλώσσα του θυμικού, του α-ή του αντι-πολιτικού, του φόβου ή της επαναλαμβανόμενης διαμαρτυρίας και οδηγήσει σε πολιτική διέξοδο από την κρίση. Εις ώτα ακουόντων…;;
Αναδημοσίευση από τη σελίδα aixmi.gr
Για τον Hessel το κίνητρο και η βάση της αντίστασης ήταν (τότε) «η αγανάκτηση». Ως βετεράνος αγωνιστής καλεί σήμερα τους νέους να ξαναδώσουν ζωή και να διαδώσουν τα ιδανικά και τα ιδεώδη της Αντίστασης. Παροτρύνει τους πολιτικούς, οικονομικούς και πνευματικούς ηγέτες, καθώς και το σύνολο της κοινωνίας να μην ενδώσουν στη δικτατορία των χρηματαγορών που απειλεί τη ειρήνη και τη Δημοκρατία. Τονίζει ότι «το κίνητρο της «αγανάκτησης» είναι πολύτιμο για κάθε πολίτη». Αυτή η «αγανάκτηση» προκαλείται, πλέον, από την όλο και μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ πλουσίων και φτωχών, τη περιβαλλοντική κρίση που μαστίζει τον πλανήτη, την κακομεταχείριση των μεταναστών, και των τσιγγάνων (…) από την επίθεση στα δικαιώματα που εξασφάλισε η Αντίσταση - όπως οι συντάξεις και η κοινωνική ασφάλιση…
Θυμίζει ότι υπάρχει μία διαφορετική αντίληψη για την Ιστορία. Η πρόοδος που δημιούργησε η ελευθερία, ο ανταγωνισμός, η κούρσα του «όλο και περισσότερο», μπορούν να μεταβληθούν σε ένα καταστροφικό ανεμοστρόβιλο. «Η χειρότερη αντίδραση είναι η αδιαφορία», λέει. Απέναντι σε αυτή την αδιαφορία που μεταβάλλει τον πολίτη -θύμα της κρίσης σε θεατή της δικής του κατάστασης, προτείνει τη «συλλογική αγανάκτηση», μία «ειρηνική εξέργεση» για την υπεράσπιση των βασικών και θεμελιωδών κοινωνικών δικαιωμάτων, τονίζοντας ότι «για να είμαστε αποτελεσματικοί, πρέπει, όπως παλιά, να δικτυωθούμε και να δράσουμε συλλογικά. Γι’ αυτό, λοιπόν, αγανακτήστε!».
Η επιλογή του παραπάνω αναγνώσματος δεν είναι τυχαία. Το κίνημα των «Αγανακτισμένων Πολιτών» σε Ισπανία και Ελλάδα, που εξαπλώνεται σιγά- σιγά στην Ευρώπη, είναι ο βλαστός που ξεπετιέται από το σπόρο που έριξε ο Hessel. Φαίνεται ακόμα αδιαμόρφωτο γι’ αυτό και αυθόρμητο, πολιτικό, αλλά με ορατές αποστάσεις από τα κομματικά επιτελεία, αναπτυσσόμενο μέσα από μορφές αυτο-οργάνωσης σε εθνικό επίπεδο, αλλά με το βλέμμα στραμένο προς τους πολίτες της Ευρώπης, βουβό προς το παρόν, αλλά με έκδηλη την «αγανάκτηση». Το κίνημα αυτό «φωνάζει» ότι η φτώχεια, η ανεργία, η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια για το μέλλον, η υποβάθμιση της καθημερινότητας, δηλαδή η χρεοκοπία όχι μόνο των κρατών, αλλά κυρίως της ζωής των πολιτών, δεν είναι δημιούργημα των λαών της Ευρώπης. Είναι αποτέλεσμα των λανθασμένων πολιτικών, της αποξένωσης του πολιτικού από το δημόσιο συμφέρον, της αναγωγής της διαφθοράς σε πρακτική διακυβέρνησης, της ανικανότητας και της αδιαφορίας ορισμένων «ηγεμόνων», είναι, τέλος, αποτέλεσμα μίας «δανεικής ευημερίας» που μεταβλήθηκε βαθμιαία σε «καταστροφικό ανεμοστρόβιλο».
Το κίνημα των «Αγανακτισμένων Πολιτών» παντού στην Ευρώπη ζητάει από τους πολιτικούς και την πολιτική να αλλάξουν, να μην υποκύψουν στους κερδοσκόπους, να μην θυσιάσουν το μέλλον αυτής και των επόμενων γενεών στο βωμό της δικής τους πολιτικής επιβίωσης, να προστατεύσουν τα κοινωνικά δικαιώματα. Απαιτεί συνεννόηση και συνευθύνη των πολιτικών για τη λύση από το σημερινό αδιέξοδο και όχι μόνο για την κρίση. Υπάρχουν πολίτες στην Ισπανία και τη Γαλλία που αισθάνονται την κρίση να βρίσκεται ante portas, τη στιγμή που το ελληνικό πείραμα «διάσωσης» της οικονομίας τους τρομάζει, πλέον, όλο και περισσότερο.
Δεν ξέρω αν το κίνημα των «Αγανακτισμένων Πολιτών» θα έχει το μέλλον που του προδιαγράφουν ορισμένοι. Ξέρω, όμως, ότι αυτή η οικονομική κρίση συνοδεύεται (αν δεν προκλήθηκε) στην Ελλάδα από μία κρίση αξιών, θεσμών και πολιτικής, μία κρίση εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτών και πολιτικής. Διανύουμε μία περίοδο όπου η απονομιμοποίηση των θεσμών, αλλά και του πολιτικού προσωπικού της χώρας είναι έντονη, στα όρια της απαξίωσης. Αυτό πρέπει να αλλάξει μέσα από την αλλαγή της πολιτικής. Από τους πολιτικούς οι πολίτες σήμερα απαιτούν τη συνειδητοποίηση και την ανάληψη της ευθύνης όχι μόνο για τη διαχείριση της παρούσας κατάστασης, αλλά και για το ότι η χώρα περιήλθε σε αυτή την κατάσταση. Η ευθύνη δεν μπορεί να είναι γενική και απρόσωπη, ούτε παραγράφεται στη συλλογική συνείδηση των πολιτών, των οποίων η ζωή καταστρέφεται. Πρέπει να αποδοθεί, έστω και την ύστατη στιγμή, διαφορετικά η αγανάκτηση θα εκραγεί. Η πρόκληση που έρχεται από το μέλλον θα συμπαρασύρει στο διάβα της τα παλιά υλικά…
Η σημερινή -δειλά εμφανιζόμενη- «αγανάκτηση» μπορεί να είναι δημιουργική, αν αφυπνίσει και προκαλέσει πολιτικές λύσεις. Αν ξεπεράσει τη γλώσσα του θυμικού, του α-ή του αντι-πολιτικού, του φόβου ή της επαναλαμβανόμενης διαμαρτυρίας και οδηγήσει σε πολιτική διέξοδο από την κρίση. Εις ώτα ακουόντων…;;
Αναδημοσίευση από τη σελίδα aixmi.gr
