Επικοινώνησε μαζί μου ένας φίλος και μου ζήτησε με αφορμή μια διαδικτυακή συζήτηση που έγινε σε άλλο ιστολόγιο να γράψω πληροροφορίες για τους αζιλάκους. Το Αζιλακόδασος είναι ένα πανέμορφο δάσος που βρίσκεται στην περιοχή μας, νοτιοδυτικά του Βραχασίου, ακριβώς κάτω από την κορυφή της Σελένας, του δεύτερου μεγαλύτερου όρους των Λασιθιώτικων βουνών. Στο παρελθόν έχω αναφερθεί σε αρκετά ποστ (1, 2, 3, 4, 5) στις επισκέψεις που κάνουμε κατά καιρούς σε αυτό το πανέμορφο μέρος.Ψάχνοντας σχετικά έμαθα ότι Αζίλακας είναι η κρητική ονομασία του δέντρου Quercus ilex που στην υπόλοιπη ελλάδα ονομάζεται Αριά ή Άριος Δρυς. Η Αριά (ή Άριος Δρυς - Quercus ilex), είδος βελανιδιάς, έχει δυνατότητα ανάπτυξης σε μεγάλο εύρος τύπου εδαφών και περιστασιακά βρίσκεται υπό μορφή πυκνού δάσους. Πρόκειται για είδος, ανθεκτικό σε ακραίες συνθήκες, με εξαιρετική προσαρμογή στις οικολογικές συνθήκες της Μεσογείου. Σήμερα, παρόλα αυτά, είναι λίγα τα δάση Αριάς που βρίσκονται σε «κλίμαξ βλάστηση», δηλαδή πυκνά δάση ύψους 12 – 15 μέτρα. Σε αυτόν τον τύπο δάσους, η Αριά παίζει κυρίαρχο δομικό ρόλο σε μια σειρά από πλούσιες σε σύνθεση φυτοκοινότητες, καθώς αποτελεί το είδος που μέσω μικροκλιματικών περιορισμών καθορίζει τη δομή και τη σύνθεση του υπορόφου (Arbutus unedo L., Phillyrea sp., Rhamnus sp., Viburnum sp ., Clematis sp., Lonicera sp., Smilax sp., Tamus communis). Όπως όλα τα είδη βελανιδιάς, η Αριά δεν αντέχει στην σκίαση. Είναι υπεραιωνόβια δέντρα τα οποία μπορούν να κυριαρχούν για εκατοντάδες χρόνια σε ένα αδιατάρακτο δάσος. Ωστόσο, η παρουσία τους είναι πιο συνηθισμένη υπό μορφή διάσπαρτων δέντρων με μια καλά ανεπτυγμένη μακκία βλάστηση (Juniperus sp., Cistus sp., Genista sp., Pistacia lentiscus, Spartium junceum, Rosmarinus officinalis, Lavandula sp.) και σε πιο ανοιχτούς χώρους φρυγανική βλάστηση.
Στην Κρήτη, εκτός από το Βραχάσι, πληθυσμοί αζιλάκων συναντώνται στο δάσος του Ρούβα και στην περιοχή της Γεωργιούπολης. Δάσος με αριές υπάρχει στην Ικαρία, το δάσος του "Ράντη", ενώ αριές συναντώνται και σε άλλα νησιά του Αιγαίου. Όπως με πληροφόρησε κάποιος φίλος σε σχόλιο του, στην προεδρική κατοικία και στον εθνικό κήπο στην Αθήνα υπάρχουν αρκετοί αζιλάκοι-αριές.
